مدل رشد سازمانی گرینر | 5 مرحله تکامل سازمانها
چالش های یک سازمان فقط مخصوص ابتدای مسیرِ راه اندازی کسب و کار نیستند. اعضای سازمان در تمامی مراحلِ رشد کسب و کار، با بحران های مختلفی روبه رو می شوند؛ که روبرویی با آن ها نیاز به آگاهی از علت به وجود آمدن بحران و داشتن راه حل هایی برای رفع مشکلات است.
مدل رشد گرینر یک تئوری در حوزه مدیریت سازمانی است. مدل گرینر به بررسی فرایند رشد سازمانها و تغییرات و چالش هایی که آنها در طول زمان تجربه می کنند؛ میپردازد و برای حل هر کدام از بحران های به وجود آمده راه حلی ارائه می دهد که سازمان برای رشد خود می تواند از این راهکار استفاده کند.
مدل رشد گرینر چیست؟
مدل رشد گرینر (Growth Theory of Organizations) یکی از مهم ترین مدل های چرخه حیات سازمانی است که توسط لاری گرینر ارائه شده است. مدل گرینر در ابتدا براساس پنج مرحله اصلی برای توسعه و رشد سازمان بود که بعد از گذشت چند سال گرینر مرحله ششم را هم به آن اضافه کرد.
مدل رشد گرینر با توجه به سن کسب و کار، بحران های اصلی که در مراحلِ مختلف، برای سازمان ایجاد می شود را پیش بینی می کند. کسب و کار برای رشد و بقا و عبور از این بحران ها، باید راه حلی در مقابل هرکدام از این مشکلات داشته باشد؛ پس 6 فرایند را برای رشد و تکامل طی می کند.
در واقع در هر مرحله از مدل گرینر، در مقابل هر یک از بحران های بوجود آمده، راه حل متفاوتی وجود دارد و رشد سازمان از طریق یک فرآیند خاص اتفاق می افتد. این فرآیندها شامل خلاقیت، هدایت، تفویض اختیار، هماهنگی و همکاری و اتحاد هستند.
طی کردن هر یک از مراحل مدل گرینر نیازمند زمان و تلاش صبورانه هستند و هر سازمان برای رسیدن به مراحل بالاترِ تکامل، به حل بحران های مراحل پایین تر نیاز دارد. در ادامه به توضیح هر مرحله و راه رشد مربوط به آن می پرازیم.
مرحله اول مدل رشد گرینر: رشد از طریق خلاقیت (Growth Through Creativity)
در این مرحله از مدل گرینر، معمولاً سازمان به تازگی تأسیس شده است؛ تعداد افراد تیم زیاد نیست و ارتباطات غیررسمی و صمیمانه تر است.
در ابتدای کار سازمان، افراد در حال راهاندازی فعالیتهای جدید و تامین نیازهای اولیه برای رشد کسب و کار هستند و تلاش می کنند با استفاده از خلاقیت و ایده های نو، محصولات یا خدمات جدیدی را اضافه کنند. در این مرحله برای رشدِ سازمان، باید به نوآوری و تولید ایدههای جدید توجه شود.
این مرحله با بحران رهبری به پایان میرسد که اگر این بحران با راه حل مناسب حل نشود؛ رشد سازمان در مراحل دیگر اتفاق نمی افتد.
مرحله دوم مدل رشد گرینر: رشد از طریق هدایت (Growth Through Direction)
در این مرحله از مدل گرینر، بحران رهبری که در مرحله قبل ایجاد شده بود؛ با انتخاب یک فرد به عنوان رهبر اصلی و تیم مدیران ( هیئت مدیره) و مشخص کردن چارچوب های سازمان، کنترل می شود در واقع در این دوره رشد از راه هدایت و جهت دهی اتفاق می افتد.
در این دوره، سازمان به مرور بزرگتر میشود و تلاش میکند با گسترش فعالیتها و افزایش تولید، در حوزه ای که در آن فعالیت میکند؛ مزیت رقابتی ایجاد کند و با تغییرات بازار هماهنگ شود. گرینر می گوید اینجا سازمان بیشترین رشد و توسعه را تجربه میکند و به همین دلیل، نیاز به ساختار و فرآیندهای مناسبی برای مدیریت و کنترل دارد.
در این دوره بنیانگذاران شرکت هنوز درگیر پیشرفت کار هستند؛ اما به مرورِ زمان و با بزرگتر شدن سازمان دیگر یک نفر نمی تواند مدیرتِ همه بخش ها را به عهده بگیرد؛ این مرحله با ظهور بحران استقلال به پایان میرسد و اگر این بحران حل شود؛ کسب و کار در مرحله بعدی رشد خواهد کرد.
مرحله سوم مدل رشد گرینر: رشد از طریق تفویض اختیار (Growth Through Delegation)
در این مرحله از مدل گرینر برای حل بحران استقلال، سازمان ها بخشی از مدیریت را به افراد دیگر میسپارند تا شرکت را به سمت رشد و توسعه هدایت کنند. به این ترتیب قسمت های مختلف شرکت که با رشد کسب و کار به وجود آمده اند (مثل امور مالی، منابع انسانی و…) هرکدام یک مدیر مجزا خواهند داشت و مدیر ارشد میتواند فقط بر مسائل نظارتی کلی داشته باشد.
چالشی که در این مرحله وجود دارد این است که بسیاری از بنیان گذاران کسب و کارها چون در ابتدای کار همه تصمیم گیری ها را خودشان انجام می دادند؛ واگذاری تصمیمات و تفویض اختیار برایشان مشکل است. هچنین مدیران میانی و جدید هم، وظیفه جدیشان به عنوان رهبر برایشان چالش برانگیز است.
سازمان در این دوره باید بتواند تسهیل تصمیمگیری در سطوح پایینتر را ایجاد کند و با اعتماد نسبت به همکاران و سپردن اختیارِ تصمیمات به آنها منجر به رشد و فراروی بیشتر سازمان شود.
وقتی قسمت های مختلف سازمان با مدیرهای متفاوتی مجزا شد؛ این دوره با بحران کنترل به پایان می رسد.
مرحله چهارم مدل رشد گرینر: رشد از طریق هماهنگی (Growth Through Coordination)
در این مرحله از مدل گرینر، سازمان برای حل بحران کنترل، نیازمند رسیدن به حالتی استوار و متعادل است و برای حفظ ثبات باید سعی کند بهینه سازی عملکرد خود را ادامه داده و با تغییرات محیط همگام شود.
در این دوره، سازمان به پایداری و استحکامی که ایجاد کرده است؛ تمرکز میکند. با توجه به مدل گرینر، برای رشد و توسعه کسب و کار، باید قدرت هماهنگی و همسو سازی بین بخشهای مختلف و دستگاههای مدیریتی تقویت شود تا همه به یک هدف مشترک متمرکز باشند.
این مرحله با بحران بروکراسی (تشریفات زائد اداری) به پایان می رسد. اگر مقابله با این بحران در مرحله بعد اتفاق بیفتد سازمان به یک مرحله بالاتر از رشد خود می رسد.
مرحله پنجم مدل رشد گرینر: رشد از طریق همکاری (Growth Through Collaboration)
در این مرحله از مدل گرینر، برای حذف تشریفات زائد اداری و راه ها و قوانین سختگیرانه، سازمان باید با تقویت همکاری و ایجاد حس همدلی بین کارکنان به رشد و توسعه برسد.
در این دوره سازمان باید بتواند به طور صحیح با دیگران همکاری کند و روابط مؤثر و مثبتی را با همکاران، مشتریان، رقبا و سایر ارکان خارجی بهبود بخشد.
برای سازمان های بزرگی که بیشتر از سطح درون سازمانی بخواهند رشد پیدا کنند؛ این مرحله با ظهور بحران رشد داخلی به پایان میرسد یعنی رشد درون سازمانی بیش از این ممکن نخواهد بود و توسعه ی بیشتر، فقط از طریق توسعه مشارکت با سازمانهای دیگر امکانپذیر می شود.
مرحله ششم مدل رشد گرینر: رشد از راه اتحاد (Growth Through Alliances)
مرحله ششم مدل گرینر بعد از گذشت چند سال به این مدل اضافه شد. در مرحله نهایی مدل گرینر، سازمان تنها می تواند چالش های خود را از طریق مشارکت با سایر سازمان ها از طریق اقداماتی مانند برون سپاری، خرید، ادغام و همکاری با شرکتهای دیگر حل کند.
مهارت مورد نیاز برای پیشرفت در مرحله اتحاد این است که، سازمان روی چشم انداز، ماموریت و استراتژی خود تمرکز کند و با سازمان هایی شریک شود که به بهترین وجه آن را پیش می برند.
مزایای استفاده از مدل رشد گرینر در کسب و کار
1. فهم بهتر از فرآیند توسعه سازمانی
مدل گرینر به سازمانها کمک میکند تا فرآیند توسعه خود را به طور دقیقتر درک کنند و بتوانند آن را مدیریت کنند. با شناخت مراحل و بحرانهای هر مرحله، سازمان میتواند راهبردهای مناسبی را برای توسعه و بهبود پیدا کند.
2. شناسایی مشکلات و چالشها
با استفاده از مدل گرینر، سازمان میتواند مشکلات و چالشهایی که در هر مرحله از توسعه سازمانی ممکن است رخ دهد، شناسایی کند. این شناسایی به سازمان کمک میکند تا برنامهها و راهکارهای مناسبی را برای حل این مشکلات پیشنهاد کند.
3. ایجاد هماهنگی و همسویی
مدل گرینر به سازمان کمک میکند تا بهترین راهکارها برای ایجاد هماهنگی و همسویی میان بخشها و دستگاههای مدیریتی مختلف را در هر مرحله تعیین کند. این امر سبب بهبود کارایی و عملکرد سازمان به طور کلی میشود.
4. بهبود روابط بین ارکان خارجی
با استفاده از اصول مدل گرینر، سازمان میتواند بهبود روابط خود با مشتریان، رقبا و سایر ارکان خارجی را تسهیل کند. این بهبود روابط میتواند منجر به افزایش رضایت مشتریان و موقعیت رقابتی بهتر سازمان شود.
5. راهنمایی در تعیین راهبردها
نظریه گرینر به سازمان کمک میکند تا راهبردهای مناسبی را برای هر مرحله از توسعه سازمانی تعیین کند. این راهبردها میتوانند به سازمان در انتخاب و اجرای اقداماتی که به تحقق اهداف اصلی سازمان کمک میکنند، راهنمایی کنند.
جمع بندی
به طور کلی، استفاده از مدل رشد گرینر برای توسعه سازمانی میتواند به سازمان کمک کند تا فرآیند توسعه خود را بهبود بخشیده، مشکلات را شناسایی کند و با ایجاد هماهنگی و همکاری، موجب رشد کسب و کار شود.
باید به این نکته توجه کرد که چالش های همه کسب و کارها ممکن است دقیقا با ترتیب ذکر شده رخ ندهد؛ اما مدل گرینر می تواند دیدگاهی کلی در مورد بحران های ایجاد شده د هر سن و راه حل هایی برای عبور از آن ها و رشد کسب و کار ارائه دهد.
سوالات متداول
مدل رشد گرینر چیه؟
نظریه رشد سازمانی گرینر یک تئوری در حوزه مدیریت سازمان است که توسط لاری گرینر ارائه شده است.
گرینر در این مدل روشی برای توصیف مراحلِ رشد سازمان ها و چالش های هر مرحله ارائه داده و راه حل هایی را برای رشد سازمان توضیح میدهد.
رشد یک سازمان در مدل گرینر چند مرحله داره؟
رشد سازمان در مدل گرینر مراحل شش گانه دارد. در هر مرحله، در مقابل هر یک از بحران های بوجود آمده، مدل گرینر راه حل متفاوتی دارد.
مراحل رشد سازمان در این مدل شامل: خلاقیت، هدایت، تفویض اختیار، هماهنگی و همکاری و اتحاد هستند.
دیدگاهتان را بنویسید