همه پروژه‌های کارآفرینانه، صرف نظر از اهدافی که دنبال می‌کنند، نیازمند مقیاس پذیری هستند. این مقیاس پذیری برای تحقق رشد بدون از دست دادن مشتریان یا کاهش کیفیت خدمات و محصولات ضروری است. نخستین سوالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران مختلف می‌پرسند این است که آیا بیزینس مدل شما مقیاس پذیر است؟
مقیاس پذیری در کسب و کار حیاتی‌ترین مشخصه‌ای است که برای سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار می‌گیرد. شاید بپرسید از کجا بفهمیم مدل کسب و کارمان مقیاس پذیر است یا نه؟ یک راه مناسب برای این کار بررسی دیگر نمونه‌های مقیاس پذیری در کسب و کار است. در این مطلب مثال‌ها و نمونه‌هایی از شرکت‌های موفق در این عرصه را ذکر می‌کنیم.
بسیاری از افراد با دلایل و انگیزه‌های مختلفی به سراغ مشاوران کسب و کار می‌روند. برای مثال، بسیاری از کسب و کارها رشد مناسبی داشته‌اند ولی با یک مانع ناشناخته روبرو و متوقف شده‌اند. بعضی دیگر از مدیران نمی‌دانند که چگونه کسب و کار خود را گسترش دهند و اطلاعاتی در زمینه مقیاس پذیری کسب و کار و رشد سریع آن ندارند. برخی نیز نسبت به چشم‌انداز کسب و کارشان دچار اضطراب هستند و نمی‌دانند به کدام سو می‌روند.
مقیاس پذیری اصطلاحی است که اغلب در مورد کسب و کارهای دارای برنامه رشد شنیده می‌شود. در حالی که اغلب به کسب و کارهای بزرگ مرتبط است، به همان اندازه برای هر کسب و کار کوچک یا متوسط ضروری است.
این مقاله برای آن گروهی از مدیران مفید است که به دنبال توسعه و مقیاس پذیری در کسب و کار خود هستند. در مقاله حاضر شش نکته کاربردی در زمینه قابلیت رشد سریع کسب و کار بررسی می‌شود.
مقیاس پذیری یا Scalability چیست؟
مقیاس پذیری یا Scalability + یکی از ویژگی‌های یک سیستم است که نشان می‌دهد آن سیستم (در این جا کسب و کار) تا چه حد می‌تواند در مقیاس‌های بزرگتر هم به شکل مشابه و پایدار فعالیت کند. مقیاس پذیری یک ویژگی مطلوب برای کسب و کارها به شمار می‌رود و به توانمندی آن کسب و کار در تطبیق خود با شرایط جدید و بزرگتر از قبل اشاره دارد.
بنابراین وقتی می‌گوییم که یک مدل کسب و کار مقیاس پذیری دارد به این معناست که اگر امروز با پنج نفر در حال انجام کار است، می‌تواند فردا آن کار را با پنجاه نفر انجام دهد. به علاوه، گردش مالی بسیار بالا و افزایش مشتریان در آینده برای آن قابل تصور است و مشکلی در روند آن ایجاد نمی‌کند. در واقع رشد سریع کسب و کار با این مدل ممکن می‌باشد.
بنابراین، مقیاس پذیری قابلیت یک استارت آپ برای افزایش منابع فعلی در جهت رشد و عمل کردن در مقیاسی بزرگتر، بدون محدود شدن توسط عواملی مانند سرمایه گذاری مالی، منابع انسانی و ساختارهای مرسوم تعریف می‌شود.
ویژگی‌های کسب و کار مقیاس پذیر
دانستن تعریف و مشخصات یک مدل کسب و کار مقیاس پذیر به شما کمک می‌کند که با آگاهی بیشتر در مسیر رشد و توسعه کسب و کارتان قدم بردارید. به طور کلی، مقیاس پذیری کسب و کار به معنای توان آن کسب و کار در چند برابر کردن درآمد بدون افزایش هزینه‌ها است. به عبارت دیگر، چنین کسب و کاری از پتانسیل بالایی برای رشد برخوردار بوده و منابع لازم برای دستیابی به این رشد را نیز در اختیار دارد. بر اساس یک قاعده کلی، یک کسب و کار زمانی مقیاس پذیر است که هزینه‌های آن به صورت خطی و درآمد آن به صورت نمایی رشد کنند. کسب و کارهای مقیاس پذیر همواره به دنبال ارتقا و بهبود مداوم فرایندها و هزینه‌هایشان هستند. با بررسی نمونه‌های مقیاس پذیری کسب و کار می‌توان به برخی ویژگی‌های مشترک دست یافت. برخی از این موارد عبارتند از:
- برای آغاز کار سرمایه گذاری اولیه لازم است.
- مشتری می‌تواند سودی متناوب تولید کند.
- معمولاً محصولی را ارائه می‌دهد که خدمتی در دل خود دارد.
- کمپانی می‌تواند بدون تحمل هزینه‌های اضافی از حجم بیشتری از مصرف کنندگان پشتیبانی کند.
- قابلیت گسترش بین‌المللی دارد.
مقیاس پذیر کردن کسب و کار فرمول مشخصی ندارد که برای همه کسب و کارها قابل اجرا باشد. اما توجه به نمونه‌های مقیاس پذیری کسب و کار که با موفقیت از پس چالش‌ها برآمده اند می‌توان توصیه‌هایی کارآمد در این رابطه یافت.
این توصیه‌ها به شرح زیر است:
- با یک ایده مقیاس پذیر شروع کنید. قدم اول در مسیر اسکیل پذیر کردن کسب و کارتان داشتن ایده‌ای خوب است. سعی کنید ایده‌ای داشته باشید که کسب و کار شما را برای سرمایه‌گذاران جذاب کند. در نتیجه احتمال جذب سرمایه هنگامی که در فرایند اسکیل قرار دارید افزایش می‌یابد.
- از یک محصول ساده و ارزشمند برای اعتبار بخشیدن به پروژه خود استفاده کنید. یک محصول زمانی آماده اسکیل است که کارآمدی آن برای مشتریان متعددی که هزینه آن را پرداخت می‌کنند، اثبات شود. یک بیزینس پلن آماده کنید و لیستی دقیق و کامل درباره کسب و کارتان تهیه کنید که برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد.
- تیم خود را بسازید. تیمی توانا و قوی بسازید که به شما اجازه دهد روی دیگر جنبه‌های کسب و کارتان تمرکز کنید. برای گسترش و رشد کسب و کارها داشتن افراد مناسب ضروری است.
- روی دیجیتال مارکتینگ تمرکز کنید. اگر می‌خواهید به عنوان یک کارآفرین بالاتر از رقبایتان قرار بگیرید، لازم است توجه ویژه‌ای به دیجیتال مارکتینگ داشته باشید. همچنین با این کار می توانید صدای خود را با سرعت زیاد به گوش مخاطب برسانید.
آیا کسب و کار شما از نوع مقیاس پذیر است؟
ایده مقیاس‌پذیری یک کسب و کار ساده است. چه هزینه‌های ثابت شما زیاد باشد، چه کم؛ اگر بتوانید مشتریان بیشتری را بدون افزایش متناسب با هزینه‌های خود اضافه کنید، کسب و کار مقیاس پذیر است و هرچه رشد می‌کند سودآورتر می‌شود. کسب و کارهای مبتنی بر وب مانند فیسبوک و کسب و کار تبلیغاتی گوگل بسیار مقیاس‌پذیر هستند، زیرا هزینه‌های راه‌اندازی کسب و کار نسبتاً ثابت است و افزایش کاربران، باعث بالارفتن چشمگیر هزینه‌های دیگر شرکت برای برآورد نیازهای جدید نمی‌شود.
معمولا کارآفرینان بنا به دلایل متعددی تصمیم به راه‌اندازی یک کسب و کار جدید می‌گیرند. داشتن آزادی کاری و پتانسیل درآمدزایی از جمله دلایلی است که افراد را به سمت ایجاد استارت آپ‌ها سوق می‌دهد. با این حال، برخی از صاحبان کسب و کار چشم انداز اجرای سرمایه‌گذاری های چند میلیارد دلاری دارند؛ این در حالی است که برخی دیگر تنها به دنبال راهی برای کسب درآمد مناسب برای رفع نیازهای خود و خانوادشان هستند.
اهمیت مقیاس پذیری در کسب و کار
با توجه به اهداف تجاری مشترک رشد و سودآوری، مقیاس پذیری در کسب وکار از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. مقیاس پذیری کسب و کار تضمین می‌کند که کسب و کار شما می‌تواند پس از دستیابی به رشد، وضعیت رشد خود را حفظ کند.
زمانی که منابع بیشتری پیرامون مدیریت مشتریان، گزارش‌دهی و تولید مورد نیاز است، فقدان مقیاس بندی به این معنی است که یک کسب و کار ناکارآمد می‌شود. برای مثال، محصولی با کیفیت پایین ارائه می‌کند که می‌تواند بر سودآوری، شهرت و موفقیت کلی تأثیر بگذارد.
اغلب، کسب‌وکارها بر گسترش تمرکز می‌کنند و در این فرآیند به محض بروز مشکلات مقیاس‌پذیری شکست می‌خورند؛ در نتیجه سازمان به سمت نابودی پیش می‌رود. علاوه بر رشد، مقیاس پذیری در کسب و کار در تطبیق با تغییرات تقاضای مصرف‌کننده و بازار کلی مهم است. از آن‌جایی که ترجیحات خرید مصرف‌کننده در طول زمان تغییر می‌کند، توانایی یک کسب و کار برای انطباق و بهره‌برداری از این تغییرات عاملی کلیدی در تعیین موفقیت آن است.
بنابراین، اهمیت مقیاس پذیری در کسب و کار را می‌توان از نظر صرفه جویی در مقیاس نیز مورد بررسی قرار داد. در مقابل، عدم اجرای معیارهای مقیاس‌پذیری به این معنی است که عدم صرفه‌جویی در اسکیل آپ، تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد کسب و کار دارد. نمونه‌هایی از آن از نظر ارتباطات داخلی و خارجی، ناکارآمدی در مدیریت و تجهیزات تخصصی مناسب برای خروجی بالا است.
استارتاپ های مقیاس پذیر چیست؟
استارتاپ مقیاس پذیر، استارتاپی است که با یک ایده سودآور و نوآوارنه آغاز می شود. این استارتاپ یک مدل کسب و کار سودمند را اتخاذ می کند که می تواند به سرعت به شرکتی پرمنفعت تبدیل شود. این روند شامل ورود به بازارهای بزرگ و ایجاد جایگاهی مناسب برای محصولات شرکت است. سپس آن‌ها رقابت چشمگیری را برای کسب و کارهای فعلی در همان صنعت و موقعیت ایجاد می کنند.
استارتاپ ها می توانند علیرغم منابع محدود به سرعت به کسب و کارهای بزرگ، مقیاس پذیر و سودمند توسعه پیدا کنند. هدف استارتاپ های نوآور، نه تنها ایجاد یک محصول برای صنایع، بلکه ایجاد صنعتی برای معرفی محصولات دیگران است. استارتاپ های مقیاس پذیر را می توان مانند کسب و کاری باتجربه در صنعت در نظر گرفت. استارتاپ ها می توانند به دلیل منحصربه‌فرد بودن چندین پیشنهاد خرید سهام را دریافت کنند. هدف آن‌ها دستیابی به رشدی فراتر از صنعت و رقابت با پیشروان فعلی است. آن‌ها ممکن است مانند هر کسب و کار دیگری از بانک ها یا سرمایه گذاری های سنتی به عنوان منابع مالی کمک بگیرند.
استارتاپ های مقیاس پذیر از نظر هدف و مدل کسب و کار، حتی در آغاز، با کسب و کارهای کوچک تفاوت های چشمگیری دارند. استارتاپ های مقیاس پذیر، برخلاف کسب و کارهای کوچک که در طول زمان دچار رکود می شوند، از صفر شروع می کنند، اما در مدت کوتاهی، به‌سرعت رشد می کنند. کسب و کارهای کوچک می توانند به اندازه کافی به مالک و سایر سهامداران پول بدهند؛ اما یک کسب و کار مقیاس پذیر رشد می کند تا بر بازار تسلط یابد.
نمونه‌های مقیاس پذیری در کسب و کار
علاوه بر نکات بالا مواردی مانند کسب و کارهای اشتراکی، برخی پادکست‌ها، سرگرمی‌های دیجیتال، بازی‌های رایانه‌ای و مارکتینگ، از جمله مشاغل مقیاس پذیر هستند. در ادامه برخی از موفق ترین نمونه‌های مقیاس پذیری کسب و کار را با هم بررسی می‌کنیم. این کسب و کارها در کنار ایده اولیه برجسته خود از استراتژی‌های کارآمدی برای اسکیل استفاده کرده اند.
1- نت‌فلیکس
می‌دانید که نت‌فلیکس یک پلتفرم ویدئویی است که با یک برنامه خوب و مقیاس پذیر شروع به کار کرد. این پلتفرم صدها فیلم، مستند و سریال می‌سازد و آن‌ها را برای تماشا به ازای یک نرخ ثابت ماهانه در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. بدیهی است که هر چه کاربران بیشتری ثبت نام کرده و اشتراک بپردازند، سود کمپانی بیشتر می‌شود. این موضوع بدین معنا است که این کسب و کار مقیاس پذیر است.
2- مایکروسافت
یکی دیگر از برجسته‌ترین نمونه‌های مقیاس پذیری کسب و کار را می‌توان در مایکروسافت دانست. مایکروسافت با به کارگیری راه‌حل‌هایی مقیاس پذیر و مقرون به صرفه به جایگاه کنونی خود رسید. هر کسی که می‌خواهد نرم افزارهای آفیس را نصب کند می‌تواند با پرداخت یک هزینه ماهانه از این نرم‌افزارها در کامپیوتر، تلفن هوشمند و تبلت خود استفاده کند.
3- فیسبوک
بدون شک می‌توان فیسبوک را یکی از پیشروان عرصه شبکه‌های اجتماعی دانست. فیسبوک بر نرم‌افزاری با متن باز متکی است و توانسته است برای ارتقای سیستم‌های خود منابع بیشتری را اضافه کند.
4- گوگل
احتمالاً هیچ‌کدام از ما نتوانیم زندگی‌مان را بدون گوگل و نرم‌افزارهای وابسته به آن تصور کنیم. گوگل یکی از بارزترین نمونه‌های مقیاس پذیری کسب و کار است. این شرکت دارای تعداد مشخصی کارمند است و در عین حال محصولی است که هزینه آن ثابت باقی می‌ماند. دلیل این ثبات این است که سود آن همواره افزایش می‌یابد و به آن‌ها اجازه می‌دهد به رشد و اسکیل ادامه دهند.
5- eBay
eBay وب‌سایتی برای حراج آنلاین محصولات است. میزان مقیاس پذیری این کسب و کار بسیار زیاد است. بیزینس مدل eBay به گونه‌ای است که حتی اگر تعداد افرادی که از این سرویس استفاده می‌کنند، افزایش پیدا کند، هزینه‌های ساختار افزایش پیدا نمی‌کند. در نتیجه امکان اسکیل این کسب و کار فراهم می‌شود.
۶ راهکار مقیاس پذیری در کسب و کار
در ادامه شش نکته کاربردی برای بهبود مقیاس پذیری در کسب و کار و بهبود قابلیت رشد سریع کسب و کار را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۱. بر روی چیزی که می‌خواهید باشید تمرکز کنید، نه آنچه که در حال حاضر هستید
تمرکز بر روی اهداف آینده بر روند مقیاس پذیری در کسب و کار تاثیر بسزایی دارد. تصمیماتتان را محدود به شرایط فعلی نکنید و آینده کسب و کارتان را هم در نظر بگیرید. اهداف مشخصی برای کسب و کارتان تعریف کرده و در تصمیماتتان لحاظ کنید. یکی از اولین سوالاتی که باید به آن پاسخ دهید این است که می خواهید به چه شرکتی تبدیل شوید؟ به شرکتی با ۱ میلیارد تومان گردش مالی در سال؟ ۲ میلیارد، ۵ میلیارد یا ۱۰ میلیارد تومان؟ تصمیماتی که شما برای کسب و کاری با گردش مالی ۲۰۰ میلیون تومان می‌گیرید با کسب و کار ۵ میلیاردی متفاوت است. بنابراین، اگر می‌خواهید به یک کسب و کار ۱۰ میلیاردی تبدیل شوید، باید به همان اندازه بزرگ فکر کنید.
اهمیت این موضوع به خصوص در برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان مشخص می‌گردد. هدف‌گذاری سازمان در خدمت چشم‌انداز نهایی آن قرار می‌گیرد. چشم‌انداز بر اساس این که کسب و کار در نهایت به چه چیزی تبدیل می‌شود، تعریف می‌گردد. بنابراین، از ابتدا در زمینه هدف کسب و کار خود تعیین تکلیف کنید. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم در مقیاس پذیری در کسب و کار ، اهداف یک سازمان نقش مهمی در بهبود اسکیل پذیری آن ایفا می‌کنند.
۲. محیط اطرافتان را برای گسترش یافتن آماده کنید
همین که کسب و کارتان شروع به بزرگ شدن کند، حفره‌های کارتان هم بزرگتر می‌شوند و خودشان را بیشتر از قبل نشان می‌دهند. اگر از قبل آن‌ها را پر نکرده باشید، ممکن است دیگر زمان کافی برای ترمیم و سر و سامان دادن به مسائل کسب و کارتان پیدا نکنید و در نهایت همه چیز از دست برود.
در فرآیند مقیاس پذیری در کسب و کار باید به دقت بررسی کنید که بزرگ شدن چه تاثیراتی بر کسب و کارتان خواهد گذاشت. آیا ساختار شرکت شما به درستی شکل گرفته است؟ افراد درستی را در جایگاه مناسبشان قرار داده اید؟ فرآیندهای کسب و کارتان تعریف شده است و نظام کارآمدی دارد؟ آیا اعضای تیم شما همسو با اهدافتان هستند؟ پاسخ همه‌ی این سوالات را باید قبل از پروسه‌ی مقیاس پذیری کسب وکارتان مشخص کنید.
۳. به ارزش‌هایتان پایبند باشید
در مسیر مقیاس پذیری در کسب و کار همه چیز به طور گسترده تغییر می‌کند. مسائل زیادی پیش‌رویتان قرار خواهند گرفت که نیازمند زمان و توجه شما هستند. فراموش نکنید که از ارزش‌های کسب و کارتان محافظت کنید. همین ارزش‌ها هستند که شما را به این نقطه از موفقیت رسانده‌اند.
۴. سوالات درستی از کسب و کارتان بپرسید
کسب و کار شما به عنوان یک موجود زنده، همه‌ی پاسخ‌ها را پیش خود دارد؛ فقط باید سوال‌های درستی از آن بپرسید. خیلی از صاحبان کسب و کارها هستند که انتظار دارند کارشان به طرز معجزه آسایی تغییر کند. آن‌ها می‌دانند که فروششان برای سومین ماه متوالی کاهش یافته است یا افراد شاخص شرکتشان انگیزه کمتری نسبت به ۶ ماه قبل دارند؛ ولی نمی‌دانند که این موضوعات به چه دلیلی اتفاق افتاده است.
برای داشتن یک مقیاس پذیری در کسب وکار موفق به این موارد توجه کنید. چرا آن قرارداد را از دست دادید؟ حال کارکنان‌تان چطور است؟ چقدر از مشتریانتان واقعا طرفدار کارتان هستند؟ پرسیدن همین سوالات به طور مستمر و اندازه‌گیری شاخص‌هایی مثل خالص ترویج‌کنندگان یاNPS باعث می‌شود مرتبا در حال یادگیری باشید و اشتباهات گذشته را تکرار نکنید.
2 دیدگاه در “مقیاس پذیری یا scalability چیست؟ آیا کسب و کار شما مقیاس پذیر است؟”
ممنون از تیم غزال
از مطالعه مقالات علمی و یونیکتون لذت می برم.
درود بر شما.
خوشحالیم که مطالب مفید بوده