نتورک افکت یا اثر شبکه ای (network effect) در کسب و کار چیست؟
نتورک افکت یا اثر شبکه ای چیست؟
اثر شبکه ای (Network Effect) یا نتورک افکت پدیده ای است که به موجب آن افزایش تعداد افراد یا خریداران، ارزش یک کالا یا خدمات را بهبود می بخشد. اینترنت نمونه ای از اثر شبکه است. در ابتدا، کاربران کمی در اینترنت وجود داشت، زیرا برای افراد خارج از این شبکه ارزش چندانی نداشت.
با این حال، با دسترسی بیشتر کاربران به اینترنت، محتوا، اطلاعات و خدمات بیشتری تولید کردند. توسعه و بهبود وب سایت ها، کاربران بیشتری را برای ارتباط و تجارت با یکدیگر جذب کرد. همانطور که اینترنت افزایش ترافیک را تجربه کرد، ارزش بیشتری را ارائه داد که منجر به اثر شبکه ای شد.
نتورک افکت یا اثر شبکه ای پدیده ای است که به موجب آن افزایش تعداد افراد ارزش یک کالا یا خدمات را بهبود می بخشد.
سایت‌های تجارت الکترونیک مانند eBay با دسترسی به شبکه‌های آنلاین و جذب مشتریان به محصولات خود محبوبیت بیشتری پیدا کردند. برخی از شرکت‌ها حتی با دسترسی به شبکه‌های آنلاین و آفلاین نمی‌توانند به حجم بحرانی(کاربران مورد نیاز برای تثبیت اثر شبکه) دست یابند. ازدحام (Congestion) یک اثر منفی شبکه است که به موجب آن تعداد زیادی از کاربران می توانند سرعت شبکه را کاهش دهند و کاربرد آن را کاهش دهند و اعضای شبکه را ناامید و از استفاده یا خرید منصرف کنند.
هر چه یک کسب و کار یا محصول محبوب تر شود، کاربران بیشتر به عنوان فروشنده عمل می کنند و خود کسب و کار را منتشر می کنند.
نتورک افکت یا اثر شبکه ای چگونه کار می کند
اثر شبکه می تواند منجر به یک تجربه بهبود یافته با مشارکت افراد بیشتر شود. همچنین میتواند افراد جدید را تشویق کند تا از شبکه موجود منفعت یا سود ببرند
اثرات شبکه را می توان در سراسر رسانه های اجتماعی یافت. به عنوان مثال، هرچه کاربران بیشتری مطالبی مانند پیوندها و رسانه ها را در X (توئیتر سابق) ارسال می کنند، پلتفرم برای عموم مفیدتر می شود. اثر شبکه نرخ رشد تصاعدی را برای پلتفرم های شبکه ای مانند فیس بوک، یوتیوب و اینستاگرام ایجاد کرده است
هنگامی که افراد به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی می‌پیوندند، چندین اثر شبکه رخ داده است. با پیوستن و مشارکت بیشتر کاربران، شرکت‌هایی که به دنبال تبلیغ محصولات و خدمات خود هستند، عجله می‌کنند تا به این سایت‌ها بپیوندند تا از این روند تصادی ورود افراد استفاده کنند. افزایش تعداد تبلیغ کنندگان منجر به درآمد بیشتر برای وب سایت های رسانه های اجتماعی می شود. در نتیجه، سایت ها تکامل می یابند و می توانند خدمات بیشتری را به مصرف کننده ارائه دهند.
تاریخچه اثر شبکه ای
مفهوم اثر شبکه در اوایل قرن بیستم و با ظهور تلفن آغاز شد. تئودور ویل(Theodore Vail)، اولین رئیس سازمان تلفن پس از ثبت اختراع آن، از اثر شبکه برای استدلال اینکه چرا Bell Telephone باید انحصار شبکه های تلفن را داشته باشد، استفاده کرد.
بعدها، رابرت متکالف، خالق اترنت، با معرفی قانون Metcalfe که می گوید ارزش یک شبکه مخابراتی متناسب با مجذور تعداد کاربران متصل به سیستم است، به محبوبیت این ایده کمک کرد.
امروزه، اثر شبکه دارای کاربردها و ارزش های روزمره و واقعی است، همانطور که توسط شرکت های رسانه های اجتماعی مانند متا، ایکس و لینکدین نشان داده شده است. به طور معمول، هرچه افراد بیشتری در سایت های رسانه های اجتماعی خود حساب داشته باشند، محصول برای کاربران و شرکت برای سهامداران ارزشمندتر است.
تفاوت اثر شبکه و شبکه خارجی
اگرچه مشابه است، اما اثر شبکه و شبکه خارجی(Network Externality) تفاوت‌های مشخصی دارند. شبکه خارجی یک اصطلاح اقتصادی است که به چگونگی وابسته بودن تقاضا برای یک محصول به تقاضای دیگران برای خرید آن محصول اشاره دارد. به عبارت دیگر، الگوهای خرید مصرف کنندگان تحت تأثیر دیگران در خرید یک محصول است.
به عنوان مثال، اگر ماشین های زیادی را در پارکینگ رستوران می بینید، ممکن است تصور کنید رستوران غذای خوبی دارد. در نتیجه، شما آن را امتحان می کنید زیرا همه آن افراد نمی توانند اشتباه کنند. روند مد نیز بر الگوهای خرید مصرف کنندگان تأثیر می گذارد. لباس ها به طور معمول بر اساس الگوهای کپی خرید و فروش مصرف کنندگان وارد و از مد می افتند.
اثرات جانبی مثبت شبکه خارجی می تواند منجر به اثر شبکه ای یا نتورک افکت شود. اگر بسیاری از دوستان شما در فیس بوک هستند، ممکن است به امید ارتباط با آنها بپیوندید، که یک جنبه مثبت شبکه خارجی است. اگر پس از پیوستن، محتوای باکیفیتی را پست کنید، و این باعث میشود افراد زیادی از این تجربه لذت ببرند، تعامل را افزایش می‌دهد و اثر شبکه ایجاد می‌کند.
اینترنت نمونه قابل توجهی از اثر شبکه است. افزایش تعداد کاربران منجر به وب سایت ها و تعامل بیشتر و همچنین شرکت های ارائه دهنده محصولات و خدمات شده است.
منابع اثرات شبکه چیست؟
ارزش آفرینی می تواند از منابع مختلفی سرچشمه بگیرد، که برخی از نمونه های قابل توجه به شرح زیر است:
بازار: تجمیع مشتریان و تامین کنندگان در یک بازار مشترک برای مبادله کالا (مانند آمازون، Shopify).
شبکه داده: جمع آوری اطلاعات و نظرات کاربران محتلف و سبک جستجوی کاربر در طول زمان می تواند یک مزیت رقابتی ایجاد کند (مانند موتور جستجوی Google،).
پلتفرم: رشد کاربر و نرخ حفظ بالا در اکوسیستم محصول (مانند اپل، متا و فیس بوک).
فیزیکی: نیازهای اولیه قابل توجه می تواند مانعی برای ورود باشد که شبکه ای را ایجاد می کند (به عنوان مثال زیرساخت، خدمات شهری، مخابرات، حمل و نقل).
نمونه هایی از اثرات شبکه چیست؟
اکثر شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های پیشرو در فناوری (البته نه همه آنها)امروزه از نتورک افکت یا اثر شبکه ای بهره می‌برند.
رسانه های اجتماعی: توییتر، فیس بوک یا متا، اینستاگرام، ردیت، اسنپ چت، تیک تاک، پینترست
تجارت الکترونیک: آمازون، Shopify، eBay، Etsy، Alibaba، JD.com
استخدام: LinkedIn، Glassdoor، ZipRecruiter، Indeed
اشتراک گذاری حمل و نقل: Uber، Lyft در خارج از ایران و Snap و Tapsi در داخل ایران
تحویل غذا: Grubhub، UberEats، Postmates، DoorDash
خدمات تحویل: Instacart، Gopuff
فریلنسر: Task Rabbit، Upwork، Thumbtack
رزرو غذا: OpenTable، Resy
نظرات کاربران: Yelp، TripAdvisor
الگوی این شرکت ها و محصولات آنها این است که حلقه های بازخورد مثبت اساس تأثیرات شبکه آنها را تشکیل می دهد.
به عنوان مثال، پلت فرم موتور جستجوی گوگل یکی از بهترین نمونه های نتورک افکت یا اثر شبکه ای بادوام است که توسط و ازدحام افراد مختلف تشکیل شده است، زیرا به دلیل جمع آوری اطلاعات بیشتر کاربر، نتایج جستجوی بسیار دقیق تری ارائه می شود.
قابلیت‌های جستجوی Google نه تنها به موتور جستجوی اصلی، بلکه برای همه محصولات گوگل (مانند یوتیوب، نقشه‌های گوگل) و در مجموعه پیشنهادات و خدمات آن و همچنین در بخش تبلیغات سود می‌رساند.
چگونه اثر شبکه باعث رشد کسب و کارها میشود.
اثرات شبکه ای که در اینترنت وجود دارد اغلب به انواع اپلیکیشن ها و وب سایت های خدماتی برای استخدام کمک می کند. از آنجایی که متخصصان بیشتر، مانند معلم‌ها یا برق‌کارها، خدمات خود را به صورت آنلاین فهرست می‌کنند، مشتریان بیشتری به آن فهرست‌های آنلاین متکی میشوند. سایت های تجارت الکترونیک مانند eBay با پیوستن فروشندگان بیشتری به این بازارها و فروش محصولات خود به مشتریانی که خرید آنلاین را پذیرفته بودند، محبوبیت بیشتری پیدا کردند.
اثر شبکه نیز در پیشرفت خدمات حمل و نقل نقش ویژه ای داشت. شرکت‌هایی مانند Uber و Lyft از طریق حمایت شرکت‌کنندگانی که ثبت‌نام کردند و دامنه شرکت‌ها را در شهرها و ایالت‌ها گسترش دادند، تکامل یافتند و رشد کردند. با پیوستن رانندگان بیشتری به اوبر و لیفت، ارزش بازار این دو برند افزایش یافت. در ایران نیز میتوان به شرکت اسنپ و تپسی اشاره کرد که از اثر شبکه ای استفاده کردند و باعث رشد کسب و کار خود شدند.
چگونه از اثر شبکه به نفع خود استفاده کنید
استفاده از اثر شبکه می تواند به رشد کسب و کار کمک کند. اگر اصولی را که اثر شبکه را هدایت می کنند، درک کنید، می توانید از آنها برای افزایش تقاضا برای محصول خود استفاده کنید. هنگامی که اثر رخ می دهد، کاربران شما به طور موثر به عنوان فروشنده عمل می کنند و اخبار محصول را به صورت دهان به دهان پخش می کنند.
در بازارهایی که اثرات شبکه وجود دارد، کسب وکارها اغلب برای اولین بودن در صحنه، رقابت می‌کنند تا بتوانند از این پدیده استفاده کنند. به عنوان مثال، آیا تا به حال کالایی را در خیابان از یک تجارت ناشناخته به شما تحویل داده اند؟ این تاکتیکی است که برای افزایش علاقه به محصول استفاده می شود تا مردم آن را بخرند و آن را در اطراف پخش کنند. سپس، با افزایش تقاضا برای محصول، قیمت ها افزایش می یابد و مردم تمایل به پرداخت بیشتر می کنند. هرچه افراد بیشتری از محصول شما استفاده کنند، ارزش محصول شما بیشتر است.
برخی از شرکت‌های پیشرو و با سریع‌ترین رشد، مانند متا، اپل و Airbnb، به دلیل اثر شبکه به موفقیت دست یافتند.
اثر شبکه و قیمت گذاری
اگر کسب‌وکار شما در بازاری است که تحت تأثیر شبکه قرار دارد، ممکن است هنگام شروع کسب‌وکار، قیمت محصولات خود را متفاوت از زمانی که اثر شبکه اعمال می‌کنید، قیمت گذاری کنید. همانطور که یک کسب و کار به دلیل اثر شبکه رشد می کند، اغلب با افزایش تقاضا برای محصول، افزایش قیمت ها منطقی است.
کسب‌وکارها اغلب محصولات خود را با بالاترین قیمت ممکن قیمت‌گذاری می‌کنند (بدون اینکه قیمتی بالاتر از چیزی که مشتری مایل است برای محصول بپردازد) به منظور به حداکثر رساندن سود. با این حال، شروع با قیمت پایین تر (یا در برخی موارد، ارائه رایگان محصول، همانطور که در بالا ذکر شد) و سپس افزایش قیمت محصول با رخ دادن نتورک افکت یا اثر شبکه ای، منجر به ایجاد پایگاه کاربر بزرگتر می شود.
مزایا و معایب اثر شبکه
مانع اصلی برای هر شرکتی که به دنبال سود بردن از اثر شبکه است، جلب توجه یا جذب کاربران کافی در ابتدا است تا اثر شبکه بتواند پابرجا بماند. تعداد کاربران مورد نیاز برای یک اثر شبکه قابل توجه، حجم بحرانی نامیده می شود.
پس از به دست آمدن حجم بحرانی، کالا یا خدمات به دلیل سودمندی یا مزایایی که برای مصرف کننده دارد، کاربران جدید بیشتری را جذب می کند. به این ترتیب، چشم‌انداز اثر شبکه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا برای خودپایدار شدن تلاش کنند.
یکی دیگر از تأثیرات مثبت تأثیر شبکه این است که کارآفرینان و پدیدآورندگان برند را تشویق می کند تا محصولات کارآمدتر و منحصر به فردتری را برای ارائه به عموم دنبال کنند.
اما بعدهای منفی اثر شبکه هم وجود دارد. اگر افراد زیادی از یک کالا یا خدمات استفاده کنند، ازدحام ممکن است رخ دهد. برای مثال اینترنت را در نظر بگیرید. داشتن کاربران بیش از حد در یک سرویس شبکه می تواند سرعت شبکه را کاهش دهد و از مزایای آن برای کاربران بکاهد. ارائه دهندگان کالاها و خدماتی که از اثر شبکه استفاده می کنند باید اطمینان حاصل کنند که ظرفیت می تواند به اندازه کافی افزایش یابد تا همه کاربران را در خود جای دهد.
یکی دیگر از مشکلات احتمالی اثر شبکه این است که وقتی یک شرکت به حجم بحرانی دست یافت و آن را حفظ کرد، ممکن است شروع به کاهش کارآمدی و نوآوری کند زیرا می‌داند که یک پایگاه مصرف کننده قوی دارد. به طور کلی مزایا و معایب نتورک افکت یا اثر شبکه ای را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
مزایا
- کارآفرینان و پدیدآورندگان مالکیت معنوی را تشویق می کند تا محصولات منحصر به فرد و کارآمدتری را دنبال کنند.
- خدمات با ارزش فزاینده ای را برای کاربران فراهم می کند
- بر اهمیت رسیدن به توده بحرانی تاکید می کند
معایب
- اگر افراد زیادی از شبکه استفاده کنند، ازدحام ممکن است رخ دهد
- شرکت ها باید اطمینان حاصل کنند که ظرفیت برای پذیرش همه کاربران کافی است، که می تواند هزینه بر باشد
- شرکت ها ممکن است پس از دستیابی به حجم بحرانی، کمتر نوآور شوند.
سخن پایانی
در این مقاله به مبحث اثر شبکه ای یا نتورک افکت پرداختیم اگر برند شما بتواند از اثر شبکه ای استفاده کند میتواند رشد و فروش خود را چندین برابر بکند برای نگارش یک استراتژی مناسب و تخصصی برای کسب و کار خود و ایجاد یک نتورک افکت مناسب برای محصولاتتان میتوانید با گروه مشاوران غرال در ارتباط باشید.
دیدگاهتان را بنویسید